Trening w warunkach hipoksji, a szczególnie metoda przerywanego treningu hipoksycznego (IHT), zyskuje na popularności wśród sportowców wytrzymałościowych jako narzędzie poprawy wydolności i adaptacji organizmu do obniżonej zawartości tlenu. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie praktycznych implikacji wynikających z badania wpływu IHT na stan mięśnia sercowego sportowców wytrzymałościowych, ze szczególnym uwzględnieniem adaptacji kardiologicznych, które mogą mieć znaczenie zarówno w kontekście optymalizacji wyników sportowych, jak i zdrowia serca.
 

Hipoksja a adaptacje kardiologiczne

W warunkach hipoksji, czyli obniżonego stężenia tlenu w otoczeniu, organizm sportowca przechodzi szereg adaptacji mających na celu poprawę efektywności transportu i wykorzystania tlenu. Z jednej strony, krótkotrwała ekspozycja na hipoksję może prowadzić do negatywnych skutków, takich jak zmiany w metabolizmie energetycznym serca, zwiększenie częstości skurczów serca oraz wzrost ciśnienia w płucach. Z drugiej strony, długotrwałe stosowanie treningu w warunkach hipoksycznych, szczególnie w formie IHT, może przynieść korzyści zdrowotne, takie jak zmniejszenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych czy poprawa wydolności kardiologicznej.

Wyniki badań i ich praktyczne implikacje

W badaniach  z 2024 rok przeprowadzonych na grupie młodych, dobrze wytrenowanych pływaków, przeanalizowano wpływ intensywnego treningu interwałowego oraz czterotygodniowego programu IHT w warunkach normobarycznych i hipoksycznych na stan mięśnia sercowego. Podstawową metodą oceny był poziom markerów sercowych, w tym troponiny I i T, białka wiążącego kwasy tłuszczowe typu sercowego (H-FABP), kinazy kreatynowej MB (CK-MB) oraz mioglobiny (Mb). Wyniki wskazały, że zarówno jednorazowa sesja interwałowego wysiłku w hipoksji, jak i długoterminowy program IHT, nie prowadziły do istotnego wzrostu aktywności markerów sercowych, co sugeruje brak przeładowania układu sercowo-naczyniowego i potwierdza bezpieczeństwo tego rodzaju treningu.

Zauważono jednak pewne zmiany adaptacyjne, które mogą mieć praktyczne znaczenie w kontekście stosowania IHT w treningu sportowym. Po czterotygodniowym programie IHT zaobserwowano znaczną redukcję poziomu CK-MB, co sugeruje pozytywne zmiany w adaptacji serca do hipoksji, bez ryzyka przewlekłego uszkodzenia mięśnia sercowego. Oznacza to, że IHT może wspierać procesy regeneracyjne i adaptacyjne w sercu, co jest korzystne w kontekście długotrwałego treningu wytrzymałościowego.

Zastosowanie IHT w praktyce sportowej

Na podstawie wyników badania można wskazać kilka praktycznych implikacji dla sportowców i trenerów, którzy rozważają włączenie IHT do swoich programów treningowych:

1. Bezpieczeństwo i brak ryzyka dla serca – Zgodnie z wynikami badania, trening w warunkach hipoksycznych, zarówno jednorazowy, jak i długoterminowy, nie prowadzi do uszkodzeń serca, co czyni go bezpiecznym narzędziem w pracy z dobrze wytrenowanymi sportowcami. Hipoksja nie powoduje wzrostu aktywności markerów sercowych w sposób, który mógłby sugerować uszkodzenie mięśnia sercowego, a wręcz może przyczynić się do adaptacji serca do obniżonej dostępności tlenu.
2. Poprawa efektywności serca w warunkach hipoksji – Długotrwałe stosowanie IHT może prowadzić do pozytywnych zmian w funkcjonowaniu serca, takich jak redukcja poziomów CK-MB, co wskazuje na poprawę adaptacyjności serca i zmniejszenie ryzyka przeciążenia układu sercowo-naczyniowego. To może być szczególnie ważne dla sportowców, którzy trenują w wysokiej intensywności lub przygotowują się do zawodów odbywających się na dużych wysokościach.
3. Optymalizacja treningu wytrzymałościowego – IHT stanowi doskonałe narzędzie do poprawy wydolności na poziomie morza i aklimatyzacji przed zawodami na wysokości. Dzięki zwiększonej efektywności transportu tlenu w organizmie, sportowcy mogą poprawić swoje wyniki wytrzymałościowe bez konieczności długotrwałego przebywania w warunkach niskotlenowych. Ponadto, takie podejście może mieć zastosowanie w rehabilitacji, wspomagając powrót do zdrowia po urazach sercowych lub innych schorzeniach.
4. Zróżnicowanie metod treningowych – IHT może stanowić alternatywę lub uzupełnienie klasycznych metod treningowych w sportach wytrzymałościowych. Dostosowanie intensywności treningu i czasowej ekspozycji na hipoksję pozwala na indywidualne podejście do sportowca, z minimalnym ryzykiem przeciążenia organizmu, a jednocześnie zapewnia optymalne efekty adaptacyjne.

Podsumowanie

Nasze badanie wykazało, że trening w warunkach hipoksycznych, zarówno w formie jednorazowego wysiłku interwałowego, jak i długoterminowego programu IHT, jest bezpieczny i może prowadzić do korzystnych zmian adaptacyjnych w funkcjonowaniu serca sportowców wytrzymałościowych. IHT stanowi skuteczną metodę poprawy wydolności i zdrowia serca, a także może wspierać procesy regeneracyjne i rehabilitacyjne. W przyszłości konieczne będą dalsze badania, które pozwolą na lepsze zrozumienie mechanizmów leżących u podstaw tych adaptacji, szczególnie w kontekście różnych metod treningu hipoksycznego i ich intensywności.

Literatura: 

Goliniewski J, Czuba M, Płoszczyca K, Chalimoniuk M, Gajda R, Niemaszyk A, Kaczmarczyk K, Langfort J. The Impact of Normobaric Hypoxia and Intermittent Hypoxic Training on Cardiac Biomarkers in Endurance Athletes: A Pilot Study. Int J Mol Sci. 2024 Apr 23;25(9):4584. doi: 10.3390/ijms25094584. PMID: 38731803; PMCID: PMC11083773.