Trening hipoksyjny w geriatrii

Jakość życia osób starszych w dużej mierze zależy od zmian, które towarzyszą starzeniu się. Z wiekiem często zwiększa się ilość tkanki tłuszczowej, spada masa mięśniowa, obniża się gęstość kości, a także wzrasta insulinooporność i ciśnienie krwi. Regularna aktywność fizyczna jest jednym z najważniejszych sposobów, aby zapobiegać tym zmianom. Co więcej, badania pokazują, że ćwiczenia wykonywane w warunkach ograniczonego dostępu do tlenu (czyli hipoksji) mogą być jeszcze bardziej skuteczne.

Korzyści treningu hipoksyjnego u osób starszych

Hipoksja oferuje szereg korzyści, które mogą znacząco poprawić jakość życia seniorów. Trening w takich warunkach pomaga zredukować ilość tkanki tłuszczowej oraz obniżyć ciśnienie krwi. Co więcej, udowodniono, że trening siłowy w połączeniu z hipoksją prowadzi do większego wzrostu siły i masy mięśniowej w porównaniu do ćwiczeń wykonywanych w normalnych warunkach. Badania nad tzw. przerywanym treningiem hipoksyjnym (IHT) wykazały również, że zwiększa on gęstość mineralną kości, co sugeruje, że może być skuteczny w zapobieganiu i leczeniu osteopenii oraz osteoporozy. Dodatkowo, ćwiczenia w warunkach hipoksji poprawiają zdrowie i wydolność fizyczną seniorów, jednocześnie nie obciążając nadmiernie stawów.

Co ciekawe, taka kombinacja hipoksji i ćwiczeń jest od dawna stosowana jako metoda leczenia. Już od lat 30. XX wieku w byłym Związku Radzieckim i Rosji korzystano z tego podejścia jako nieinwazyjnego, niefarmakologicznego narzędzia wspomagania leczenia. Mimo, iż jest to metoda charakteryzująca się niewielką liczbą przeciwwskazań i dobrymi wynikami, należy pamiętać, aby zawsze skonsultować trening hipoksyjny z lekarzem. W 2022 badano osób w średnim wieku badano, czy ćwiczenia połączone z przerywaną ekspozycją na hipoksję mogą bardziej poprawić ogólny stan zdrowia niż same ćwiczenia. Wyniki badań sugerują, że takie podejście może korzystnie wpływać na zdrowie sercowo-naczyniowe, ale jednocześnie zwiększać obciążenie mięśnia sercowego. Dlatego przed wprowadzeniem takiej terapii należy zachować ostrożność.
 

Zastosowanie hipoksji w geriatrii

W przypadku osób starszych, gdzie leczenie farmakologiczne może prowadzić do niepożądanych skutków z powodu interakcji leków, niefarmakologiczne metody, takie jak trening w warunkach hipoksji, są bardzo pożądane. Badania wykazały, że przerywany trening hipoksyjny może przynieść korzyści zdrowotnych bez obciążania układu mięśniowo-szkieletowego. Wcześniejsze badania związane z IHT (np. Schega i in., 2013; Timon i in., 2021; Timon i in., 2022) wykazały potencjalne korzyści dla promocji zdrowia i zapobiegania lub leczenia chorób u osób starszych, nie zwiększając jednocześnie obciążenia mechanicznego układu mięśniowo-szkieletowego. Dodatkowe zastosowanie okresów hiperoksycznych (frakcja wdychanego O2 = 0,30–0,40) podczas IHT (określane jako przerywana ekspozycja hipoksyczno-hiperoksyczna, IHHE) wydaje się być bezpieczną i dobrze tolerowaną metodą u pacjentów geriatrycznych. Behrendt i wsp. badali ostre i przewlekłe (tj. 6 tygodni treningu aerobowego na rowerze, trzy razy w tygodniu po 20 minut dziennie) efekty IHHE w porównaniu z placebo przed ćwiczeniami aerobowymi na stężenie lipidów i lipoprotein we krwi oraz ciśnienie krwi u pacjentów geriatrycznych. Zastosowanie dodatkowej metody IHHE przed ćwiczeniami aerobowymi wykonywanymi przez 6 tygodni nie wpłynęło na podstawowe stężenie lipidów i lipoprotein w surowicy krwi, ale wydawało się skuteczne w obniżaniu spoczynkowego ciśnienia skurczowego u pacjentów geriatrycznych w wieku 72–94 lat.
 

Hipoksja, w połączeniu z odpowiednio dobranymi ćwiczeniami, stanowi obiecującą metodę poprawy zdrowia i jakości życia osób starszych. Badania pokazują, że przerywany trening hipoksyjny może przynieść wiele korzyści, od poprawy siły mięśniowej po wzmocnienie kości, a nawet wspomaganie funkcji poznawczych. Jednakże, ze względu na różnorodność reakcji organizmu na hipoksję, przed rozpoczęciem takiego treningu zawsze warto skonsultować się z lekarzem.

Źródła:

• Martínez-Guardado I, Ramos-Campo DJ, Olcina GJ, Rubio-Arias JA, Chung LH, Marín-Cascales E, Alcaraz PE, Timón R. Effects of high-intensity resistance circuit-based training in hypoxia on body composition and strength performance. Eur J Sport Sci. 2019
• Lizamore CA, Stoner L, Kathiravel Y, Elliott J, Hamlin MJ. Does intermittent hypoxic exposure enhance the cardioprotective effect of exercise in an inactive population
• Pazan F, Wehling M. Polypharmacy in older adults: a narrative review of definitions, epidemiology and consequences. Eur Geriatr Med. 2021
• Schega L, Peter B, Törpel A, Mutschler H, Isermann B, Hamacher D. Effects of intermittent hypoxia on cognitive performance and quality of life in elderly adults: a pilot study. Gerontology.
• Timon R, Martínez-Guardado I, Camacho-Cardeñosa A, Villa-Andrada JM, Olcina G, Camacho-Cardeñosa M. Effect of intermittent hypoxic conditioning on inflammatory biomarkers in older adults.
• Timon R, González-Custodio A, Vasquez-Bonilla A, Olcina G, Leal A. Intermittent Hypoxia as a Therapeutic Tool to Improve Health Parameters in Older Adults. Int J Environ Res Public Health.
• Behrendt T, Bielitzki R, Behrens M, Glazachev OS, Schega L. Effects of Intermittent Hypoxia-Hyperoxia Exposure Prior to Aerobic Cycling Exercise on Physical and Cognitive Performance in Geriatric Patients-A Randomized Controlled Trial. Front Physiol.